Tijdloos transformeren
‘Herbestemmen’ is zoveel in het nieuws, dat je bijna zou vergeten dat transformeren meer is dan een modegril: al eeuwenlang worden bestaande gebouwen aangepast, vernieuwd, veranderd en verbeterd. Zo bewijst ook onderstaand filmpje dat je wellicht kent, vorige zomer is het veel ge(re)tweet:
“De kantoortorens reiken niet meer tot in de hemel.”
“En zo komen ze ook nog eens in de kerk moet u maar denken.”
Leegstaande gebouwen zijn een probleem van alle tijden. Sommige panden blijven te huur voor de eeuwigheid maar andere krijgen herbestemming op herbestemming. Zoals het particuliere stadskasteel Oudaen, aan de Utrechtse Oudegracht. Vijfhonderd jaar na de bouw kreeg het een totaal andere functie. De nieuwe eigenaar liet van het gigantische woonhuis een bejaardenoord maken.
Tweehonderd jaar lang, tot 1965, bleef Oudaen een seniorencentrum. Toen was het opnieuw tijd voor verandering: sinds 1986 kun je in restaurant Oudaen heerlijk eten en drinken. Door duurzaam te transformeren kan een gebouw dus ruim zevenhonderd jaar mee. Tot genoegen van horecaminnend en cultuurlievend Utrecht.
Natuurlijk is Oudaen een voorbeeld van een mooi monumentaal gebouw op een toplocatie. “Laaghangend fruit” hoor ik je al denken. Zulke gebouwen vinden altijd wel een nieuwe eigenaar. Toch kleven er nadelen aan deze binnenstedelijke locaties en monumentale panden. Denk aan: beperkte ruimte, intensief onderhoud, monumentale status en slechte parkeervoorzieningen. Het herbestemmen van het oude postkantoor aan de andere kant van de Oude Gracht is ook niet zomaar gedaan.
Monumentale gebouwen zijn degelijk en duurzaam gebouwd. Geen overbodige luxe in de tijd dat er weleens een kanonskogel voorbij kwam vliegen. Het grote voordeel nu is dat slopen geen optie is. Het gebouw is onderdeel geworden van de maatschappij, een deel van ons collectief geheugen. Dat willen we niet zomaar weggooien. Het draagvlak is zo groot dat komt het inderdaad vaak goed komt met dit soort gebouwen. En daardoor wordt hun maatschappelijke culturele waarde alleen maar groter.
Wat kunnen we leren van dit soort ‘tijdloze’ transformaties?
Bij veel kantoren is dit misgegaan. De eigenaar was veelal een buitenlandse belegger die soms niet eens wist van het bestaan van het pand of wie het huurde. De huurder had dan weer geen enkele binding met het gebouw. Het gebouw was gedegradeerd tot een beleggingsproduct. Dus wil ik mensen weer betrekken bij hun omgeving. Mede-eigenaar maken van het pand, zodat het gebouw ook weer onderdeel wordt van onze maatschappij. Van onze leefwereld.
